Ταυτότητα Έρευνας
Στην έρευνα συμπεριλήφθηκαν περιστατικά που αφορούσαν σε καταγγελίες κακοποίησης παιδιών, που δεν συμπλήρωσαν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Εντοπίσθηκαν 229 καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που πιστοποιήθηκαν στο Εργαστήριο της Ιατροδικαστικής και την Ιατροδικαστική Υπηρεσία του νομού Θεσσαλονίκης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, ο αριθμός των σχετικών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα είναι περιορισμένος.
Δημογραφικά χαρακτηριστικά θυμάτων
Από τα 229 παιδιά που εντοπίσθηκαν ως θύματα κακοποίησης, τα 165 (72,1%) ήταν κορίτσια και τα 64 (27,9%) αγόρια. Το εύρος των ηλικιών των παιδιών που μελετήθηκαν κυμαίνονται από 3 μήνες έως και 17 έτη, με μέσο όρο ηλικίας 11,25 έτη. Ειδικότερα, για τα αγόρια ο μέσος όρος ηλικίας είναι 9 έτη, ενώ για τα κορίτσια 12 έτη. Ο μεγαλύτερος αριθμός των θυμάτων (49,8%) αφορά σε παιδιά εφηβικής ηλικίας (13-18 ετών), ενώ το 36,3% και το 13,9% αφορά σε παιδιά σχολικής ηλικίας, 6-12 ετών και προσχολικής ηλικίας (5 ετών ή μικρότερα), αντίστοιχα. Θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς, ότι τα αγόρια θυματοποιούνται συχνότερα σε μικρότερη ηλικία, σε σχέση με τα κορίτσια. Επίσης, τα αγόρια φαίνεται, ότι όταν θυματοποιηθούν μία φορά, συχνότερα επαναλαμβάνεται η κακοποίηση (57,5%), σε αντίθεση με τα κορίτσια, τα οποία συχνότερα γίνονται θύματα μεμονωμένων συμβάντων (60,7%).
Καταγγέλλουσες η μητέρα, η γιαγιά ή η αδερφή
Η αποκάλυψη του συμβάντος στις αστυνομικές αρχές, στις περισσότερες των περιπτώσεων οφείλεται σε κάποιο συγγενικό άτομο του παιδιού, όπως είναι η μητέρα, η γιαγιά και η αδερφή (59%). Οι περισσότερες καταγγελίες , σε ποσοστό 65,2% αφορούν σε περιστατικά όπου τα θύματα ισχυρίστηκαν πως είχε πραγματοποιηθεί ολοκληρωμένη σεξουαλική πράξη με το δράστη , ενώ σε ποσοστό 34,8% οι καταγγελίες αφορούσαν σε θωπείες κλπ
αντίστοιχα, ενώ υπήρξε και ένα ποσοστό 5,2% στο οποίο τα θύματα ισχυρίζονται ότι είχαν υποστεί και τις δύο μορφές κακοποίησης.
Το προφίλ του δράστη
Στη συντριπτική πλειοψηφία τα παιδιά γνώριζαν τον δράστη (93,0%) και μόνο στο 7,0% των περιπτώσεων ο δράστης τους ήταν άγνωστος. Στο 38,2% των καταγγελιών ο υπαίτιος της κακοποίησης φαίνεται να είχε σχέση συγγένειας με το παιδί. Ειδικότερα, ως δράστης παρουσιάζεται ο πατέρας του παιδιού (15,1%) και στο 19,6% κάποιος άλλος συγγενής του (θείος, ξάδερφος κ.ά.). Ορισμένες καταγγελίες κακοποίησης αφορούν στη μητέρα του παιδιού ως δράστη (1,5%).
Στο σύνολό τους οι δράστες είναι άντρες (98%) και σε 14,6% περιπτώσεις ο υπαίτιος της κακοποίησης είναι ανήλικος.
Ο συχνότερος τρόπος προσέγγισης του θύματος είναι η εκμετάλλευση της εμπιστοσύνης του παιδιού 47.3% από συγγενικά άτομα , ή άτομα στενού οικογενειακού περιβάλλοντος. Στο 18,8% των περιπτώσεων έγινε χρήση κατασταλτικών ουσιών όπως αλκοόλ ή ναρκωτικές ουσίες.
Παιδιά τα οποία κακοποιούνταν κατ’ επανάληψη φαίνεται να καθυστερούσαν να αποκαλύψουν το συμβάν, σε σχέση με εκείνα που κακοποιήθηκαν μία φορά. Επίσης, τα περισσότερα παιδιά, που δεν γνώριζαν και δεν είχαν αναπτύξει προηγουμένως σχέσεις με το δράστη, κατήγγειλαν άμεσα το γεγονός (76,9%). Η κακοποίηση συμβαίνει συνήθως απογευματινές ώρες στο σπίτι του δράστη, στο αυτοκίνητο ή ακόμη και στο σπίτι του παιδιού.
Ο τόπος, στον οποίο η κακοποίηση λάμβανε χώρα, αναφέρεται, ότι είναι σε 32,4% περιπτώσεις το σπίτι του δράστη, σε 15,8% το αυτοκίνητο, σε 28,1% η οικία του παιδιού και σε 23,7% περιπτώσεις σε διάφορους άλλους χώρους. Η συγκεκριμένη πληροφορία απουσιάζει σε 39,3% αναφορές.
Επανάληψη κακοποίησης και στο παρελθόν
Ο χρόνος καταγγελίας του περιστατικού κακοποίησης σχετίζεται με την επανάληψη του συμβάντος στο παρελθόν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που κατήγγειλαν άμεσα (εντός τριών ημερών) το συμβάν στις αρχές, είχαν κακοποιήθηκαν σεξουαλικά για πρώτη φορά (76,9%), σε αντίθεση με εκείνα τα οποία είχαν κακοποιηθεί πολλαπλές φορές στο παρελθόν (23,1%).
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής, με τίτλο: «Η κακοποίηση στην παιδική ηλικία. Επιδημιολογική διερεύνηση του φαινομένου βάσει ιατροδικαστικών εκθέσεων και ευρημάτων» που εκπονήθηκε, υπό την επίβλεψη του Καθηγητή του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, Θεόδωρου Ι. Δαρδαβέση, το 2017, από την Παιδίατρο Ελισάβετ Αντωνιάδου.
