Κύριε υπουργέ, η οικονομική κρίση έχει φέρει την επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Ποιο, κατά τη γνώμη σας, πρέπει να είναι αυτό;
Πιστεύω απόλυτα ότι η γεωργία μπορεί -και τα έχει καταφέρει ξανά στο παρελθόν- σ’ αυτήν τη δύσκολη συγκυρία να ξαναγίνει πυλώνας ανάπτυξης του τόπου. Στην κατεύθυνση αυτή, όλες οι δυνάμεις μας επικεντρώνονται πρωτίστως στη στήριξη της Κτηνοτροφίας, που αυτήν την περίοδο και λόγω της ακρίβειας των ζωοτροφών, είναι ο αδύναμος κρίκος.
Ο αγροδιατροφικός τομέας, που περιλαμβάνει όλους -και όχι μόνο την καλλιέργεια- τους τομείς ανάπτυξης και μεταποίησης ενός τροφίμου, είναι ο σύγχρονος δρόμος, που δίνει πολλές ευκαιρίες στους νέους αγρότες. Θέλουμε πλέον αγρότες από επιλογή κι όχι από ανάγκη. Χρειαζόμαστε, κυρίως, έναν νέο επαγγελματία αγρότη, που θα εισαχθεί στα επαγγελματικά γεωργικά λύκεια, τα οποία, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας θα αναβαθμίσουν τα προγράμματά τους.
Μπορούμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τον πλούτο της ελληνικής φύσης: τα δικά μας φυτά. Γι΄ αυτό και το Υπουργείο, με προγράμματά του στηρίζει και προωθεί στο εξωτερικό μέσα από πολλές δράσεις τα προϊόντα με ονομασία προέλευσης. Αξιοποιώντας στο έπακρο το πλούσιο ερευνητικό μας δυναμικό προωθούμε νέα προϊόντα, τα λεγόμενα λειτουργικά τρόφιμα, όπως είναι το προβιοτικό γιαούρτι, τα αυγά με ω3, τα φυσικά καλλυντικά με τις ευεργετικές ιδιότητες των βοτάνων. Προϊόντα όπως το κρασί, η φέτα, το γιαούρτι, το λάδι, τα ψάρια μας, τα συσκευασμένα φρούτα είναι οι πρεσβευτές μας στο εξωτερικό. Και υπάρχουν δίπλα μας άνθρωποι με μεράκι, που αξιοποιούν τις δυνατότητες αυτές, που δίνουν προσθετική αξία στα προϊόντα, που παράγουν και πρωτοστατούν στις εξαγωγές. Τα ελληνικά προϊόντα, λοιπόν, μπορούν να γίνουν σε διεθνές επίπεδο «σήμα κατατεθέν» της ποιοτικής υγιεινής διατροφής αλλά και να συμβάλουν στην οικονομική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη του τόπου.
Λόγω της οικονομικής κρίσης, προβλέπεται μεγαλύτερη στροφή των νέων προς τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια γης. Πώς θα στηρίξει αυτή την προσπάθεια το Υπουργείο;
Το ανθρώπινο δυναμικό είναι ο πιο σημαντικός και πιο περιοριστικός παράγοντας στη γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου αυτήν την περίοδο. Τόσο στη χώρα μας όσο και στην ΕΕ το 6% περίπου των αγροτών είναι κάτω των 35 ετών.
Εμείς μέσα στο 2012 σχεδιάσαμε και υλοποιούμε πανελλαδικά 121 προγράμματα Γεωργικής Επαγγελματικής Κατάρτισης Νέων Αγροτών. Τα 78 αφορούν τη φυτική παραγωγή (κηπευτικά, ελαιοκομία, αμπελουργία, φυτά μεγάλης καλλιέργειας κλπ), 29 αφορούν τον τομέα της ζωικής παραγωγής και 14 της φυτικής-ζωικής παραγωγής. Αυτά τα προγράμματα προβλέπεται να τα παρακολουθήσουν 3.000 νέοι αγρότες.
Επίσης το ακαδημαϊκό έτος 2012-13 λειτουργούν επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ): Γαλακτοκομική Ιωαννίνων με ειδικότητα Γαλακτοκομίας-Τυροκομίας, Αβερώφειο Λάρισας με ειδικότητες Αγροτικών Μηχανημάτων και Ζωοτεχνίας. Καλαμπάκας με ειδικότητα Ξυλογλυπτικής και Διακοσμητικής Επίπλου, Συγγρού με ειδικότητα Φυτοτεχνικών Επιχειρήσεων – Αρχιτεκτονικής Τοπίου, Μεσσαράς Κρήτης με ειδικότητα Θερμοκηπιακών Κατασκευών και Καλλιεργειών και Νεμέας με ειδικότητα Αμπελουργίας – Οινοτεχνίας.
Ολοκληρώνεται το πρόγραμμα του ΟΠΕΚΕΠΕ για τη διανομή γης σε άνεργους νέους αγρότες, πτυχιούχους γεωτεχνικής σχολής (ΑΕΙ ή ΤΕΙ) με αντίτιμο 5 ευρώ ανά στρέμμα . Από τις 3.937 οριστικές αιτήσεις, οι 697 υποβλήθηκαν από νέους έως 35 ετών με πτυχίο γεωτεχνικής σχολής ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ.
Τι προτείνετε στους νέους επιχειρηματίες; σε ποιες αγροτικές μορφές επένδυσης να στραφούν;
Ο νέοι άνθρωποι θα πρέπει να στραφούν ξανά σε δυναμικούς παραγωγικούς κλάδους, όπως είναι η κτηνοτροφία, τα όσπρια και τα ψυχανθή, αλλά και σε νέα προϊόντα όπως τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.
Πρώτη προτεραιότητά μας στο Υπουργείο είναι η ενίσχυση της κτηνοτροφίας και η εξισορρόπηση του ισοζυγίου μας. Η εκτατική κτηνοτροφία, όπως είναι η αιγοπροβατοτροφία με τη μορφή, που πραγματοποιείται σήμερα στην Ελλάδα, χρειάζεται ελάχιστη προσπάθεια για να χαρακτηρισθεί σε μεγάλα ποσοστά ως βιολογική και έχει σημαντικότατες δυνατότητες, αν αναλογισθούμε τη μεγάλη ζήτηση που παρατηρείται διεθνώς για τα βιολογικά προϊόντα.
Ο τόπος μας έχει κατά 70% ξηρικά χωράφια, που δεν αρδεύονται δηλαδή. Για χιλιάδες χρόνια βάζαμε τη μια χρονιά στάρι ή κριθάρι και μετά την επόμενη χρονιά καλλιεργούσαμε φασόλια, φακή, ρεβίθια αλλά και βίκο και τριφύλλια. Έτσι εξασφαλίζαμε όσπρια για το τραπέζι μας και φαγητό για τα ζώα μας. Και ένα πρωί ήρθε η ΕΕ και είπε «εγώ θα επιδοτώ μόνο τα σιτηρά». Ήταν τεράστιο λάθος.
Πρέπει, λοιπόν, να ξαναδούμε την καλλιέργεια και την ενίσχυση των ψυχανθών που πέραν των ευεργετημάτων της αμειψισποράς στο καλλιεργούμενο οικοσύστημα και την εξασφάλιση ποιοτικών, ντόπιων και φθηνότερων ζωοτροφών στους κτηνοτρόφους, θα φέρει ξανά τα όσπρια στο τραπέζι των καταναλωτών, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτό τη διατροφή μας. Η καλλιέργεια των φιλικών προς το περιβάλλον ψυχανθών, μειώνει το κόστος της ζωικής παραγωγής και αντικαθιστά σε μεγάλο βαθμό τις εισαγόμενες ζωοτροφές.
Οι κατευθύνσεις μας επικεντρώνονται και στην αξιοποίηση των ιστορικών μας προϊόντων (λάδι, ελιές, οπωροκηπευτικά, σταφίδα, μαστίχα, κρασί, όσπρια, μέλι, ιχθυοκαλλιέργειες), όπου διαθέτουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα. Και υπάρχουν νέα προϊόντα, στα οποία μπορούν να κατευθυνθούν, ιδίως οι νέοι γεωργοί αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, ροδιά, μύρτιλο, βατόμουρο, αρώνια, ιπποφαές, στέβια, τρούφα κλπ.
Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό μας. Θα πρέπει να συνεταιριστούμε. Όχι, ο καθένας να αποφασίζει μόνος του. Να συνεργαστούμε όλοι μαζί, οι παραγωγοί, οι διακινητές, οι χρήστες, οι επιστήμονες.
Οι νέοι επιχειρηματίες στον αγροτικό τομέα θα πρέπει να εξοικειωθούν με τα πορίσματα της επιστήμης και της νέας τεχνολογίας. Να αξιοποιήσουν και να προωθήσουν καινοτόμες λύσεις, να εφαρμόσουν πιστά τις αρχές της αειφορίας και της αρχής διαχείρισης των περιορισμένων φυσικών πόρων του τόπου μας. Να συμμετάσχει σε νέες μορφές του συνεργατικού σχηματισμού (cluster) μαζί με άλλους εταίρους μιας συμβολαιοποιημένης παραγωγικής διαδικασίας, εταίρους από το σπόρο, την εφοδιαστική αλυσίδα, τη μεταποιητική βιομηχανία και την αλυσίδα διακίνησης των αγροτικών προϊόντων.
Φέτος προβλέπεται ένας ιδιαίτερα δύσκολος χειμώνας. Τα νοικοκυριά, πλέον, δεν τα βγάζουν πέρα οικονομικά. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μπορεί να συμβάλει, από τη δική του πλευρά, στην προσπάθεια αποκλιμάκωσης των τιμών και τι δράσεις αναπτύσσει γενικότερα για να στηρίξει ευπαθείς ομάδες;
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διαδραματίζει διαχρονικά καίριο κοινωνικό ρόλο. Στις συνθήκες, μάλιστα, της πολυεπίπεδης κρίσης, ο ρόλος αυτός του Υπουργείου γίνεται κρισιμότερος, καθώς οι δοκιμαζόμενες κοινωνικές ομάδες αυξάνονται και η ανάγκη έκφρασης της κοινωνικής αλληλεγγύης γίνεται επιτακτικότερη. Στην κατεύθυνση αυτή, αξιοποιώντας κάθε δυνατότητα και πόρο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, εφαρμόζουμε με επιτυχία το πρόγραμμα δωρεάν διανομής τροφίμων για το έτος 2012 απορροφώντας το 100% των διαθέσιμων πόρων ύψους 23.3 εκατ. ευρώ σε 745.000 δικαιούχους. Αντίστοιχο πρόγραμμα ύψους 25.5 εκατ. ευρώ έχει εγκριθεί και για το 2013.
Ακόμη, σχεδιάζεται η διανομή φρουτοσαλάτας και γαλακτοκομικών προϊόντων σε σχολεία. Στόχος της προσπάθειας είναι να εξασφαλιστεί βασική τροφή σε παιδιά σε τούτη τη δύσκολη οικονομική συγκυρία αλλά και να συστήσει στους μικρούς καταναλωτές ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής.
Κάνουμε αγώνα και από τη δική μας πλευρά να μειώσουμε τις τιμές. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια να συρρικνωθεί το κόστος παραγωγής. Τα κτηνοτροφικά προϊόντα και τα παράγωγά τους αυξάνουν την τιμή τους λόγω της ανόδου των πρώτων υλών. Υποστηρίζουμε την καλλιέργεια των ψυχανθών, που είναι εναλλακτικές, φιλικές στο περιβάλλον ζωοτροφές και θα μειώσουν την εξάρτηση των παραγωγών μας από τις εισαγόμενες ζωοτροφές.
Επιπλέον, προωθούμε αφενός την οργάνωση ανοιχτών αγροτικών αγορών (farmers market), όπου οι παραγωγοί της περιφέρειας ή και όμορων περιφερειών, μετά από συμφωνία, θα μπορούν να διαθέτουν απευθείας τα προϊόντα τους στον καταναλωτή και αφετέρου τη λειτουργία δημοπρατηρίων, αξιοποιώντας υπάρχουσες υποδομές.
Πότε βλέπετε, κύριε υπουργέ, αντιστροφή του κλίματος και τι σας κάνει να είστε αισιόδοξος πως η Ελλάδα θα ξεπεράσει σύντομα την οικονομική κρίση;
Η αισιοδοξία μου στηρίζεται στα νούμερα και την ακράδαντη πεποίθησή μου ότι ο πλούτος της ελληνικής ψυχής μας και οι δυνατότητές μας, που έχουμε ως λαός, κρύβεται μέσα στη γη μας.
Από τα 20 καλύτερα προϊόντα, που επιλέχθηκαν από όλες τις χώρες της ΕΕ για προώθησή τους στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά, έξι είναι ελληνικά. Σκεφτείτε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, με πληθυσμό, που αντιστοιχεί στο 2%-3% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ να κατακτά 6 από τα 20 καλύτερα προϊόντα της Ευρώπης.
Τα αγροτικά μας προϊόντα τον περασμένο Αύγουστο σημείωσαν αύξηση 25.2%.
Λίγοι γνωρίζουν ότι η ελληνική τσιπούρα είναι το Νο1 εξαγωγικό μας προϊόν ή ότι οι ελληνικές εξαγωγές κομπόστας ροδάκινου φθάνουν τους 270.000 τόνους και ακολουθεί η Κίνα που προωθεί 130.000 – 140.000 τόνους. Οι εξαγωγικές επιδόσεις της φέτας, του γιαουρτιού, των ελληνικών κρασιών και του λαδιού μας είναι εντυπωσιακές.
Αυτό που χρειάζεται είναι να πιστέψουμε στον εαυτό μας, στις δυνατότητές μας και κυρίως στις δυνατότητες αυτού του ευλογημένου τόπου, που πρέπει να τον ανακαλύψουμε ξανά και να του φερθούμε με αγάπη και σεβασμό.
Θεμέλιος λίθος, πέραν των παραπάνω, πρέπει να είναι το καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό: οι επαγγελματίες αγρότες. Αλλά για να διασφαλιστεί η συνεχής επιτυχία πρέπει να στηριζόμαστε συνεχώς στην έρευνα, την τεχνολογία και την αξιοπιστία καινοτόμων διεργασιών.
