Ο τομέας της Αγροδιατροφής είναι ένας από τους κύριους τομείς της οικονομίας στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας – Ιταλίας. Ιδιαίτερα για την Περιφέρεια Ιονίων νήσων, ο συγκεκριμένος τομέας αποτελεί τη μοναδική πηγή εισοδήματος για μια πληθώρα μικρών νησιωτικών κοινοτήτων που δεν επωφελούνται από τον μαζικό τουρισμό. Το ίδιο ισχύει και για περιοχές της Περιφέρειας της Απουλία, κι αυτό αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό αγροτικών συνεταιρισμών στην περιοχή.
Τα ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της διασυνοριακής περιοχής, και ιδιαίτερα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων καθώς και το διαφορετικό επίπεδο καινοτομίας στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις του κλάδου, αποτελούν σημαντική τροχοπέδη στην ανάπτυξη της αγροδιατροφής και πρόσβαση αυτών των επιχειρήσεων στα τοπικά κι εθνικά δίκτυα διανομής.
Πως μπορούν, λοιπόν, οι μικρές επιχειρήσεις αγροδιατροφής να αυξήσουν τις ικανότητες και το επίπεδο καινοτομίας τους και να ενισχύσουν τη θέση τους στα τοπικά δίκτυα διανομής; Ποιοι είναι αυτοί οι φορείς που μπορούν να τους κατευθύνουν και να τους βοηθήσουν; Υπάρχει κάποιος μόνιμος μηχανισμός συνεργασίας, που θα βοηθήσει μια μικρή επιχείρηση να αναπτύξει συνέργιες με ερευνητικά ιδρύματα και άλλους φορείς για την βελτίωση της θέσης της στην αλυσίδα αξίας και την ενίσχυση της κουλτούρας της;
Αυτά είναι τα ερωτήματα που επιχείρησε να απαντήσει το έργο «Καινοτόμα Δίκτυα για την Αγροδιατροφή» (Innovative Networks for the Agrifood sector) με το ακρώνυμο InnoNets που ξεκίνησε την υλοποίηση του στις 15/5/2018 στο πλαίσιο του προγράμματος Διασυνοριακής INTERREG V/A ΕΛΛΑΔΑ- ΙΤΑΛΙΑ 2014-2020. Εταίροι του έργου, εκτός από την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων που είναι ο Επικεφαλής Εταίρος, είναι το Εμπορικό Επιμελητήριο Κέρκυρας, η Περιφέρεια Απουλίας – Τμήμα Οικονομικής Ανάπτυξης, Καινοτομίας, Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Εργασίας με την τεχνική υποστήριξη της ARTI, το Πολυτεχνείο του Μπάρι και η Περιφερειακή Ένωση συνεταιρισμών της Απουλίας (Ιταλία). Συνδεδεμένοι συνεργάτες είναι το Ελληνο-Ιταλικό Εμπορικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο της Βασιλικάτα.
Το έργο σχεδίασε και ανέπτυξε ένα δυναμικό διαπεριφερειακό σύστημα για την παροχή καινοτόμων υποστηρικτικών υπηρεσιών προς τις ΜμΕ του αγροδιατροφικού τομέα της διασυνοριακής περιοχής Ελλάδας- Ιταλίας. Στόχος ήταν η εγκατάσταση και λειτουργία ενός Κέντρου Μεταφοράς Καινοτομίας, που θα υποστήριζε της τοπικές ΜμΕ να αποκτήσουν μια νέα κουλτούρα που θα επιτρέπει την υιοθέτηση της καινοτομίας σε όλα τα στάδια της λειτουργίας τους, ενώ παράλληλα να συμμορφωθούν με τις πολιτικές και κατευθύνσεις της ΕΕ.
Για την προσαρμογή των πολιτικών της ΕΕ στα δεδομένα της διασυνοριακής περιοχής, δημιουργήθηκαν Διασυνοριακά Θεματικά Εργαστήρια Μεταφοράς Γνώσης (Living Labs), που αποτέλεσαν το κοινό πεδίο για συνεργασία μεταξύ των φορέων της τετραπλής έλικας (διοίκηση, επιχειρήσεις, ιδρύματα, εκπρόσωποι της κοινωνίας πολιτών). Η διασύνδεση όλων των εμπλεκόμενων φορέων ενεργοποίησε μια διαδικασία αναζήτησης απαντήσεων σε σημαντικά θέματα που αφορούν τη βιώσιμη διαχείριση της τροφής και την εισαγωγή της καινοτομίας στις ΜΜΕ του αγροδιατροφικού τομέα.
Τα τρία Διασυνοριακά Θεματικά Εργαστήρια Μεταφοράς Γνώσης προσανατολίστηκαν στις εξής θεματικές ενότητες:
- «Βιώσιμες πόλεις και νησιά», όπου οι φορείς που συμμετείχαν ανέλυσαν τις κατευθύνσεις του Συμφώνου του Μιλάνου για τη διαχείριση της τροφής και εστίασαν ιδιαίτερα στο πώς θα μπορούσαν τα τοπικά προϊόντα αγροδιατροφής να καλύψουν τις ανάγκες ειδικών διατροφικών ομάδων.
- «Μηδενικά απορρίμματα τροφής», όπου οι συμμετέχοντες φορείς ανέλυσαν τα τοπικά προβλήματα σε σχέση με τη διαχείριση των βιοαποβλήτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και πρότειναν τις επόμενες κινήσεις για μια bottom- up προσέγγιση του ζητήματος σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
- «Καινοτόμες ΜμΕ αγροδιατροφής», όπου μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις της αγροδιατροφής συνεργάστηκαν με ερευνητικά ιδρύματα και τοπικούς φορείς για τον προσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσαν να αναπτυχθούν συνέργιες τόσο μεταξύ ιδρυμάτων και επιχειρήσεων αλλά και των επιχειρήσεων μεταξύ τους για την ανάπτυξη κοινών δράσεων υιοθέτησης της καινοτομίας και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας τους.
Η υλοποίηση των τριών αυτών Διασυνοριακών Θεματικών Εργαστηρίων έδωσε τη δυνατότητα στα τοπικά δίκτυα και τα οικοσυστήματα καινοτομίας των δύο περιφερειών να αναπτύξουν ένα κοινό περιβάλλον ανταλλαγής απόψεων και γνώσεων και να εμβαθύνουν σε μεθόδους και διαδικασίες που θα μπορέσουν να φέρουν κοντά τον επιστημονικό κόσμο με την επιχειρηματικότητα, αλλά και να αναπτύξουν συνέργιες σε διασυνοριακό επίπεδο.
Οι εταίροι του έργου ένωσαν τις γνώσεις τους για τη δημιουργία ενός Διασυνοριακού Κέντρου Μεταφοράς Καινοτομίας με τη μορφή ενός Διασυνοριακού Ηλεκτρονικού Κόμβου Καινοτομίας για την Αγροδιατροφή, που δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να αναζητήσουν άλλους φορείς στην ευρύτερη περιοχή για την ανάπτυξη συνεργασιών ή την αναζήτηση παροχής εξειδικευμένης βοήθειας σε θέματα που αφορούν όχι μόνο την παραγωγική διαδικασία αλλά και τις λοιπές λειτουργίες μιας επιχείρησης αγροδιατροφής.
Ο ίδιος κόμβος θα δίνει τη δυνατότητα σε ερευνητικά τμήματα να αναρτούν ενημερώσεις σχετικά με τη δραστηριότητα τους γύρω από την αγροδιατροφή, σεμινάρια αναφορικά με καινοτόμες μεθόδους παραγωγής, διαδικασίες για τη βελτίωση της ποιότητας προϊόντων κλπ.
Στον Ηλεκτρονικό Διασυνοριακό Κόμβο Καινοτομίας, οι χρήστες μπορούν να βρουν όλο το υλικό που παράχθηκε κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου τόσο στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων όσο και στην Περιφέρεια της Απούλια. Ο κόμβος βρίσκεται στην επίσημη ιστοσελίδα του έργου www.interreginnonets.eu και θα είναι προσβάσιμος από όλους προς τα τέλη Φεβρουαρίου 2021.
Τα συμπεράσματα του έργου, όπως αυτά προέκυψαν από τις δράσεις χαρτογράφησης της αλυσίδας αξίας συγκεκριμένων προϊόντων αγροδιατροφής για τις δύο περιφέρειες αλλά και από τις συνεδρίες των τριών Διασυνοριακών Θεματικών Εργαστηρίων Μεταφοράς Γνώσης, πρόκειται να μετατραπούν σε προτάσεις που θα τεθούν σε διαβούλευση για το Περιφερειακό Πρόγραμμα 2021- 2017.
Τέλος, οι εταίροι του έργου και ειδικά οι δύο Περιφέρειες μελέτησαν τη δυνατότητα ανάπτυξης ενός μονιμότερου μηχανισμού συνεργασίας και σχετικά νεότερα αναμένεται να ανακοινωθούν κατά τη λήξη του έργου, στα τέλη Φεβρουαρίου 2021.
