Συνέντευξη στην Ραλλιώ Λεπίδου και στην έντυπη έκδοση του ka-business.gr το περιοδικό «ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Απριλίου 2023, έδωσε o Υφυπουργός Εσωτερικών Αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας – Θράκης, Σταύρος Καλαφάτης, παρουσιάζοντας τις προοπτικές της βιώσιμης ανάπτυξης , τις πράσινες υποδομές και τον τρόπο που το Υπουργείο Εσωτερικών στηρίζει αυτή τη νέα προοπτική?
Η βιώσιμη ανάπτυξη έχει δημιουργήσει ένα νέο επιχειρηματικό χάρτη στη χώρα μας και πλέον οι πράσινες υποδομές είναι προϋπόθεση προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;
Παγκοσμίως η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης πέρασε από πολλά στάδια. Ξεκίνησε κάποτε ως ρομαντική ουτοπία των λίγων, έγινε όνειρο και διεκδίκηση των πολλών, αναβαπτίστηκε στην επιστημονική τεκμηρίωση για να γίνει ρεαλιστική προοπτική, εντάχθηκε ως στόχος στις εφαρμοσμένες πολιτικές, και τώρα ι δικαιούμαστε να λέμε πως έχουμε μπει στην εποχή της κατάκτησης του στόχου. Δεν μπορώ να μη σκέφτομαι μια ειρωνεία: ότι για ολόκληρη την Ευρώπη μια μεγάλη επιτάχυνση σε επιλογές που ονομάζουμε «πράσινες» και στην επιτάχυνση των έργων υποστήριξης της βιώσιμης ανάπτυξης, την έδωσαν τα τελευταία χρόνια η ενεργειακή κρίση και ένας πόλεμος που αποτελούν κατ` εξοχήν εχθρούς κάθε έννοιας βιωσιμότητας, αν φανταστεί κανείς πως οι πιο ανέτοιμοι υποχρεώθηκαν σε μεγάλο πισωγύρισμα προς τον λιγνίτη. Και ήταν μέσα στην δυσκολία της συγκυρίας, ιδιαίτερα θετικό γεγονός για την Ελλάδα, σ` αυτή τη φάση να έχει μια κυβέρνηση και έναν πρωθυπουργό με σαφή προσανατολισμό στην πράσινη ανάπτυξη και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Κι όταν οι συνθήκες επέβαλαν επιτάχυνση, στο συγκεκριμένο πεδίο, των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, εμείς ως χώρα είχαμε ήδη κεκτημένη ταχύτητα. Γι` αυτό οι πιέσεις της Ρωσίας στην Ευρώπη μας βρήκαν πολύ έτοιμους να ανταπεξέλθουμε, μειώνοντας ταχύτατα την εξάρτησή μας από το ρωσικό φυσικό αέριο. Παράλληλα, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο πρώτο δεκάμηνο του 2022 η συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας είχε φτάσει στο 47,1%, Συνολικά το 2022 ήμασταν οι πρώτοι στην Ευρώπη όσον αφορά τη συμμετοχή φωτοβολταϊκών στο ενεργειακό μίγμα και όγδοι σε όλο τον κόσμο, όσον αφορά στη συνολική συμμετοχή των ΑΠΕ σε αυτό. Επιπλέον, η Ελλάδα το 2022 είχε τη δεύτερη θέση στον κόσμο σε ό,τι αφορά την προσέλκυση επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Είναι επίσης ενδεικτικό το γεγονός ότι πάνω από το 44% του προϋπολογισμού, ύψους 30 δισ. ευρώ, των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης σχετίζεται με την πράσινη μετάβαση, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι επενδύσεις με τη μορφή των δημόσιων έργων, των συμπράξεων δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και των συμβάσεων παραχώρησης. Συνεπώς η εκτίμηση πως βρισκόμαστε σε πολύ καλό δρόμο, είναι απολύτως αντικειμενική.
Τι εικόνα παρουσιάζει η περιοχή της Μακεδονίας και Θράκης σε αυτό τον νέο πράσινο αναπτυξιακο χάρτη?
Τολμώ να πω ότι έχει πρωταγωνιστική θέση! Ας μην ξεχνάμε ότι μια από τις μεγαλύτερες πράσινες επενδύσεις παραγωγής υδρογόνου δρομολογείται στη Δυτική Μακεδονία. Αυτή που αφορά στην κατασκευή μίας βιομηχανικής μονάδας παραγωγής κυψελών καυσίμου και ηλεκτρολυτών, που στην πρώτη φάση προβλέπει 650 νέες θέσεις εργασίας. Με τέτοιες επενδύσεις η Δυτική Μακεδονία θα διατηρήσει και μετά την απολιγνιτοποίηση τον ρόλο της ως το μεγαλύτερο ενεργειακό κέντρο της χώρας. Η Μακεδονία και η Θράκη συνολικα μπήκαν στο δρόμο για να πάρουν τη θέση που δικαιούνται στο χάρτη του μέλλοντος. Η περιοχή εξελίσσεται ήδη σε ενεργειακό και μεταφορικό κόμβο. Η Κεντρική Μακεδονία γίνεται ελκυστικός επενδυτικός προορισμός για κολοσσούς των νέων τεχνολογιών σε μια εποχή ψηφιακού… καλπασμού, που δίνει στην περιοχή την ευκαιρία για μια νέα δυναμική, νέα προοπτική, αλλά και για ουσιαστική αξιοποίηση των καταξιωμένων ερευνητικών της κέντρων και πανεπιστημιακών δομών έρευνας, που παράγουν ένα περιζήτητο έμψυχο δυναμικό. Την ίδια ώρα, η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη καθίσταται επίσης ενεργειακός κόμβος, πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας. Εδώ στη Θεσσαλονίκη, 30 έργα για την πόλη του 2030 υπηρετούν την ισόρροπη ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης αλλά και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των Θεσσαλονικέων, σε τρεις άξονες: Κοινωνία – Ανάπτυξη – Περιβάλλον. Με έργα υποδομών στην Υγεία και Πρόνοια, στην Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία, στις Αναπλάσεις και τις Επεμβάσεις που αλλάζουν την εικόνα όλης της περιοχής. Το μεγάλο εγχείρημα της ενοποίησης του Παραλιακού Μετώπου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα στόχου βιώσιμης ανάπτυξης. Όπως και το μνημόνιο που υπογράψαμε με το ΥΠΕΝ για το Σέιχ Σου και την ουσιαστική λειτουργική σύνδεσή του με τον αστικό ιστό. Θα μπορούσα να αναφέρω έναν πολύ μακρύ κατάλογο. Αξίζει όμως να προσθέσω ότι ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Μακεδονίας και της Θράκης εκτείνεται και πέρα από τα ελληνικά σύνορα, αφού στη Θεσσαλονίκη συστάθηκε και λειτουργεί το RSC, το Περιφερειακό Κέντρο Ελέγχου Ηλεκτρικής Ενέργειας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, για να διασφαλίζει τη συνεργασία των συστημάτων και των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.
Είναι γεγονός πως η βιώσιμη ανάπτυξη θέλει νέο τρόπο σκέψης, νέες πρωτοβουλίες, ενδεχομένως και νέες χρηματοδοτήσεις. Ο Τομέας Μακεδονίας Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών πώς στηρίζει αυτή τη νέα προοπτική?
Με πολλούς τρόπους, και τη συμμετοχή σε όσα προανέφερα, αλλά και φροντίζοντας πέρα από την δική του δράση, να αποτελεί ένα κανάλι συντονισμού ή συγχρονισμού αν προτιμάτε, των δράσεων που σχεδιάζουν και υλοποιούν άλλα υπουργεία στη Βόρεια Ελλάδα. Ο τομέας που έχω την τιμή να υπηρετώ δεν λείπει από το πεδίο της προαγωγής των επενδύσεων όπως δείχνει η έκδοση 190 αποφάσεων υπαγωγής επενδυτικών σχεδίων ενισχυόμενου κόστους 1,191 δις. ευρώ, ολοκληρώσεις 14 επενδυτικών σχεδίων ενισχυόμενου κόστους 90,57 εκατ. ευρώ και καταβολές ενισχύσεων συνολικά 39,9 εκατ. ευρώ.
Ο προσανατολισμός μας στη βιώσιμη ανάπτυξη εκφράζεται και μέσα από τα Balcan Forum. Η διοργάνωση του 3ου Βαλκανικού Forum με θέμα την Βιώσιμη Ανάπτυξη στην μετά Covid εποχή και του 4ου Βαλκανικού Forum με θέμα τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ακολουθείται το 2023 από το 5ο που επικεντρώνεται στον βιώσιμο τουρισμό. Η υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων έργων όπως το LOC FOOD για τον αγροτουρισμό και το BENEFIT που καθιστά παράδειγμα ενεργειακής αναβάθμισης είναι επίσης δείγματα αυτού του προσανατολισμού. Όπως βέβαια, ο συντονιστικός και εποπτικός ρόλος στο σχεδιασμό της Θεσσαλονίκης του 2030.
Κύριε υπουργέ ποιες δράσεις του ΥΜΑΘ θα ξεχωρίζατε ως αυτές με το μεγαλύτερο αντίκτυπο στην κοινωνία;
Στο Διοικητήριο, εκπονούνται και υλοποιούνται οριζόντιες δημόσιες πολιτικές με απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα. Η συμβολή στη χωροθέτηση του νέου Ογκολογικού Νοσοκομείου και του Παιδιατρικού Νοσοκομείου στο Φίλυρο, ο συντονισμός της προσπάθειας για νέα γήπεδα, η οποία έχει και ένα σοβαρό αναπτυξιακό πρόσημο, η συμβολή στην ανάδειξη της καινοτομίας ως στοιχείου ταυτότητας της περιοχής με τον εποπτικό ρόλο στη δημιουργία του ThessIntec, είναι τέτοιες πολιτικές. Όπως επίσης η δρομολογηθείσα ανάπλαση του χώρου της ΔΕΘ τα έργα στη Δυτική Πύλη της Θεσσαλονίκης, η λύση που δόθηκε στο πρόβλημα της περιοχής Μετεώρων που αφορά 400 οικογένειες, η συμβολή στην εύρεση χρηματοδότησης για το Αλιευτικό Καταφύγιο, η συνεργασία μας για το Μουσείο Ολοκαυτώματος, η επιμονή στην ολοκλήρωση του Μετρό της Θεσσαλονίκη, η μόνιμη λύση που δόθηκε για καθαρό Θερμαϊκό και η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων σε Λαχαναγορά και Καλαμαριά, μα και η διασύνδεση του Σέιχ Σου με το θαλάσσιο μέτωπο. Δεν μπορώ να παραλείψω την ανάδειξη και προστασία της φυσικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στις 17 Περιφερειακές Ενότητες της Μακεδονίας και της Θράκης, στις οποίες έχουν ήδη χαρακτηριστεί 71 οικισμοί ως παραδοσιακοί, 20 περιοχές ως Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους και περίπου 3.300 κτίρια ως διατηρητέα.
Η βιώσιμη ανάπτυξη και υπηρεσίες γύρω από αυτήν μπορεί να δημιουργήσει υπεύθυνους πολίτες?
Η σχέση της βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνίας είναι ως έναν βαθμό σχέση αλληλεξάρτησης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι στον δυτικό κόσμο, η κοινωνία είναι αυτή που απαίτησε και σταδιακά ώθησε τις ηγεσίες προς μια στροφή στη βιώσιμη ανάπτυξη, αναδεικνύοντας τις ανάγκες διασφάλισης ποιότητας ζωής για τις σημερινές και τις επόμενες γενιές. Ταυτόχρονα όμως, η βιώσιμη ανάπτυξη «εκπαιδεύει» τις επόμενες γενιές να την διατηρήσουν και να την επιταχύνουν. Τα παιδιά μας, και ακόμα περισσότερο τα παιδιά των παιδιών μας, θα είναι πολίτες ακόμα πιο συνειδητοποιημένοι, για τις ευθύνες που έχουμε όλοι, συλλογικά απέναντι σε όσα μας περιβάλλουν και τελικά καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας. Επιδιώκουμε την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, μέσω των προγραμμάτων ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ και ΣΤΗΡΙΖΩ.
Βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. Διαχειριστήκατε ένα χαρτοφυλάκιο σημαντικό για την ανάπτυξη και την πορεία της περιοχής. Τι θα θέλετε να έχουν κρατήσει οι άνθρωποι που σας εμπιστεύτηκαν;
Νομίζω, την ειλικρινή προσπάθεια και την προσήλωση στην ευόδωση όλων όσων προανέφερα. Αν όμως θα έπρεπε να ξεχωρίσω ένα πεδίο δράσης, που περικλείει άλλωστε πολλά περισσότερα, είναι η συμβολή στη διαμόρφωση και προώθηση της ατζέντας για τη Θεσσαλονίκης του 2030. Για μια Θεσσαλονίκη που θα αναπτύσσεται ισόρροπα, τόσο ανατολικά, όσο και δυτικά, ώστε να είναι μια μεγαλούπολη με ενιαία ταυτότητα, χωρίς ανισότητες, με κοινή ταχύτητα προς το μέλλον. Μια πόλη που θα χαίρεσαι να ζεις και να την ζεις. Που θα χαίρεσαι να δημιουργείς και θα αισθάνεσαι ότι και τα παιδιά σου θα μπορούν να ζήσουν και να δημιουργήσουν το δικό τους μέλλον χωρίς φόβους και ανασφάλειες.
Ποιο είναι το νέο προσωπικό σας στοίχημα;
Το νέο προσωπικό μου στοίχημα είναι, παράλληλα, και το διαχρονικό. Και δεν είναι τίποτα περισσότερο από το να είμαι «εντάξει». Απέναντι στους πολίτες που με εμπιστεύοται, στους συμπολίτες μου, στους Έλληνες. Απέναντι σε εκείνους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, αλλά και στα παιδιά μας στα οποία χρωστάμε κάτι καλύτερο από βιώνουμε. Απέναντι στην πόλη που αγάπησα και την Πατρίδα μας που μπορεί να πηγαίνει πιο γρήγορα, πιο μπροστά πιο ψηλά. Αλλά και απέναντι στο πολιτικό σύστημα που είναι ανάγκη να κινείται μακριά από τοξικότητες και διχαστικές αντιπαραθέσεις, υπερασπιζομενο την ενότητα και την ομοψυχία των Ελλήνων.
