Η ημερομηνία επιλέχθηκε διότι ταυτίζεται με την ημέρα γέννησης του Σωκράτη, αλλά και γιατί 20 Μαΐου άρχισε η 1η Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας, η οποία -όπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση- «λειτούργησε κομβικά για την Ελληνορθόδοξη παράδοση και τη μεταγενέστερη πολιτιστική επιρροή της ανά τον κόσμο».
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, «ο Ελληνικός Πολιτισμός αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά ανεκτίμητης αξίας», ότι η ελληνική γλώσσα «προσδίδει στον Ελληνισμό πανανθρώπινη διάσταση, που τον μετουσιώνει σε οικουμενικό αγαθό» και «η Ελληνική γλώσσα και ο Ελληνικός Πολιτισμός αποτελούν αδιάψευστη απόδειξη της συνέχειας του έθνους μας».
Οι υπουργοί που στηρίζουν την πρόταση ζητούν τη «νομοθετική καθιέρωση της 20ης Μαΐου, ημέρα γέννησης του Σωκράτη, ως “Παγκόσμια Ημέρα Ελληνοφωνίας και Ελληνικού Πολιτισμού”». Η επιλογή της επετείου των γενεθλίων του Σωκράτη, στοιχείο που δεν τεκμέρεται πάντως από καμία αξιόπιστη πηγή, δικαιολογείται διότι «ο Σωκράτης έθεσε την Ελλάδα σε εξέχουσα θέση διεθνώς», αλλά και γιατί, την ίδια ημερομηνία, άρχισε η Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας, «η οποία λειτούργησε κομβικά για την Ελληνορθόδοξη παράδοση».
Επιπλεόν της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνοφωνίας, προηγείται η Ημέρα Γενοκτονίας των Ποντίων (19 Μαΐου) και ακολουθεί η επέτειος της Μάχης της Κρήτης (21 Μαΐου), με αποτέλεσμα να δημιουργείται «ένα τρίπτυχο, που συνδέει τη γλώσσα και τον πολιτισμό με το ιστορικό γίγνεσθαι, καθώς και τη διαχρονική και διατοπική παρουσία του Ελληνισμού».
Όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, στόχος είναι μεταξύ άλλων η ανάδειξη της διαχρονικής παρουσίας και εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας, ως καθοριστικού στοιχείου της εθνικής ταυτότητας και του ελληνικού πολιτισμού στην πανανθρώπινη διάστασή του και η προαγωγή της διαρκούς και διαπλαστικής συμβολής της, ως εργαλείου ανάπτυξης και διαμόρφωσης αρχών και εννοιών στο πεδίο της φιλοσοφίας, των επιστημών, των πολιτικών ιδεών και του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Με την ψήφιση του σχεδίου νόμου από την ελληνική Βουλή και με την αναγνώριση της ημέρας αυτής από τον ΟΗΕ και την UNESCO «επιχειρείται να αναγνωρισθεί δικαιωματικά η θεμελιακή θέση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού στο παγκόσμιο γίγνεσθαι», τονίζεται στην αιτιολογική έκθεση.
Κατά την ημέρα αυτή προβλέπεται να διοργανώνονται εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, οι οποίες θα περιλαμβάνουν κυρίως παρουσιάσεις, επιστημονικές ημερίδες και ομιλίες, που αφορούν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς και εκθέσεις και εκδηλώσεις, με αντικείμενο ανάδειξης και μελέτης τη σχέση και την αλληλεπίδραση της ελληνικής γλώσσας με τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τις Καλές Τέχνες.
Την πρόταση νόμου υπογράφουν οι υπουργοί Παναγιώτης Κουρουμπλής, Νίκος Κοτζιάς, Νίκος Φίλης, Αριστείδης Μπαλτάς.
