23 νέες τάσεις με πιθανές επιπτώσεις στους επιλεγμένους τομείς προτεραιότητας της Στρατηγικής Καινοτομίας RIS3 (Τουρισμός, Δομικά Υλικά, Κλωστοϋφαντουργία-Ένδυση και Αγροδιατροφή) κατέγραψε η Πλατφόρμα Τάσεων “Horizon Scanning” του Μηχανισμού Υποστήριξης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κατά το πρώτο έτος δημόσιας λειτουργίας της (2020-2021).
Το “Horizon Scanning” αποτελεί ένα καινοτόμο ψηφιακό εργαλείο με απώτερο σκοπό τη συνεχή παροχή ανταγωνιστικής πληροφόρησης τόσο στις υφιστάμενες επιχειρήσεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας όσο και στις νεοφυείς επιχειρήσεις, καθώς και στους φορείς σχεδιασμού, έρευνας και καινοτομίας σχετικά με τις διεθνείς τάσεις και τις εξελίξεις σε περιφερειακό επίπεδο στους 4 προαναφερθέντες τομείς (Τουρισμός, Δομικά Υλικά, Κλωστοϋφαντουργία-Ένδυση και Αγροδιατροφή). Έχει ως βασικό στόχο να υποβοηθήσει, μέσω της πληροφόρησης, τον ορθό σχεδιασμό πολιτικής, δράσεων και λήψης αποφάσεων και σε κάθε περίπτωση, η ανίχνευση του ορίζοντα έχει να κάνει με την αναζήτηση «ευκαιριών».
Οι πολυεπίπεδες επιπτώσεις της πανδημίας, που αγγίζουν πλέον κάθε τομέα του σύγχρονου κόσμου, ενισχύουν περαιτέρω την αξία της ανίχνευσης ορίζοντα για την κατανόηση της νέας πραγματικότητας, που φαίνεται να έχει αρχίσει να αναδύεται μέσα από τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις διαφόρων τάσεων και σημάτων, που διατρέχουν την κοινωνία και επηρεάζονται από αυτήν. Κατ΄ επέκταση, δύο από τις ισχυρότερες μεγατάσεις που αναδείχθηκαν από την πλατφόρμα “Horizon Scanning” αναφέρονται στις «Νέες Προκλήσεις για τη Δημόσια Υγεία» και στην «Παγκοσμιοποίηση 2.0», και σχετίζονται άμεσα με πολλές πτυχές της πανδημίας.
Οι κυριότερες τάσεις που ανιχνεύθηκαν στον τομέα του Τουρισμού προβάλλουν πολιτικές διαχείρισης της πανδημίας, προσφέρουν λύσεις και επιδιώκουν τη βιωσιμότητα: Αποδόμηση της παραδοσιακής μορφής των εστιατορίων και στροφή στη λύση της κατανεμημένης κουζίνας, ενίσχυση μικρότερων αγορών στην τουριστική βιομηχανία με την προσέλκυση επιλεγμένων ομάδων τουριστών που επιζητούν να συνδυάσουν τηλεργασία και παραθέριση, διοργάνωση δρώμενων που επιτρέπουν μειωμένο αριθμό επισκεπτών, ενσωμάτωση προηγμένων τεχνολογιών σε πολλά στάδια της αλυσίδας αξίας των τουριστικών υπηρεσιών, υιοθέτηση υπεύθυνης συμπεριφοράς των ταξιδιωτών απέναντι στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον του προορισμού τους, εικονικός ή οικολογικός τουρισμός, τουριστική εμπειρία απομόνωσης μακριά από τη μάζα υποδηλώνουν τις αλλαγές στη διάσταση της τουριστικής συμπεριφοράς.
Στον τομέα των Δομικών Υλικών τα προβλήματα τείνουν να αντιμετωπίζονται μέσω της βιομίμησης. Ταυτόχρονα, οι νέες τάσεις προωθούν νέα βελτιωμένα δομικά υλικά που υποκαθιστούν εδραιωμένα και διαδεδομένα υλικά ενώ στον κατασκευαστικό τομέα ενσωματώνονται προχωρημένες και αναδυόμενες τεχνολογίες. Οι τάσεις αυτές αναφέρονται στην ανάδυση της βιομηχανίας των προκατασκευασμένων κτηρίων και των πράσινων σπιτιών. Τα υλικά που προβάλλονται είναι βιοφιλικά για να μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των κτιρίων και να ευνοούν την υγεία και την ευεξία των ενοίκων, αντιμικροβιακά που καλύπτουν την ανάγκη των ανθρώπων να νιώθουν ασφαλείς ή αειφόρα υλικά. Τέλος, νέες υψηλές τεχνολογίες εμφανίζονται, όπως η 3D εκτύπωση και η ενσωμάτωση Συστημάτων Γεωγραφικής Πληροφορίας, Δομικής Πληροφορίας και Εικονικής Πραγματικότητας.
Στην Κλωστοϋφαντουργία-Ένδυση τα υφάσματα και τα είδη ένδυσης αρχίζουν να αποκτούν έναν πολυλειτουργικό χαρακτήρα. Οι καταναλωτές αναζητούν επαύξηση των χαρακτηριστικών τους, που προάγουν την ασφάλεια, την άνεση και την ευεξία με διάφορες δημιουργικές πινελιές και τεχνολογικές πρωτοτυπίες. Η ανάγκη για εξοικονόμηση πόρων και η αναζήτηση των καταναλωτών για πράσινα προϊόντα επιτρέπει στην τάση της βιώσιμης και οικολογικής μόδας να επιφέρει αλλαγές, από άκρη σε άκρη, στην αλυσίδα αξίας. Επιπλέον, υιοθετούνται περισσότερο ηθικά πρότυπα καταναλωτικής και αγοραστικής συμπεριφοράς από τους καταναλωτές: αγορά μεταχειρισμένων ρούχων, ενίσχυση της τοπικής αγοράς, στροφή σε υφάσματα από βιώσιμες ίνες και vegan υλικά είναι κάποια χαρακτηριστικά της. Τέλος, η αλυσίδα αξίας της ένδυσης έχει αρχίσει να υφίσταται ψηφιοποίηση σε όλα τα στάδιά της: ψηφιακά μοντέλα-influencers, e-shops, 3D σάρωση σώματος του καταναλωτή μέσω smartphone είναι κάποια τέτοια παραδείγματα.
Υπό τις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας, ο τομέας της Αγροδιατροφής αναδύεται. Το φαγητό αποκτά το χαρακτήρα της απόλαυσης και της διεξόδου διαφυγής από την πραγματικότητα, ενώ οι καταναλωτές στρέφονται σε πιο ιδιαίτερες και τολμηρές γευστικές επιλογές. Η φιλοπεριβαλλοντική διατροφή βρίσκει ισχυρούς οπαδούς και οδηγεί σε νέες τεχνολογικές λύσεις: Νέες συσκευασίες, ενυδρειοπονία, αναγεννητική γεωργία. Αντίστοιχα οι καταναλωτές ενδιαφέρονται για τροφές που προάγουν την ευζωία τους και που είναι συμβατές με τις ηθικές τους αξίες. Παράλληλα, οι καταναλωτές δείχνουν να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την πηγή των τροφών που αγοράζουν (αγρόκτημα). Ταυτόχρονα, η διάσωση και η διατήρηση της γεωργικής βιοποικιλότητας αποκτούν ιδιαίτερη σημασία για τη διασφάλιση της ευστάθειας του αγροδιατροφικού μοντέλου.
